Ik parkeer in Sittard-Geleen: Tariefdifferentiatie als optie

Sittard-Geleen is ontstaan in 2001 en is een samenvoeging van Sittard, een van de oudste historische steden in Nederland, Geleen, dat heel belangrijk is geweest voor de mijnbouw en daarmee ook voor Nederland, en Born. De fusiegemeente op de grens van Zuid- en Midden-Limburg heeft ruim 92.000 inwoners en is daarmee de derde gemeente van de provincie na Maastricht en Venlo. Sinds 2005 is de fusiegemeente officieel een grote stad binnen het grotestedenbeleid, dat zich richt op de 31 grootste steden in Nederland. Sittard-Geleen is een van de vier gemeenten in Nederland die zowel aan Duitsland als aan België grenzen. Het verzorgingsgebied is globaal de Westelijke Mijnstreek. Daarnaast trekt met name Sittard de nodige Duitsers uit grensgemeenten zoals Tudderen en Wehr.

Beide stadsdelen met eigen binnenstad

Beide stadsdelen hadden en hebben een eigen binnenstad. De binnenstad van Geleen floreerde in de tijd van de mijnbouw en behoorde qua assortiment tot de top van Nederland. Beide stadsdelen kennen al enkele decennia betaald parkeren, waarbij Geleen altijd iets goedkoper was dan Sittard. De verklaring daarvoor was dat na de mijnbouw de levensstandaard in Sittard ook iets hoger lag.

Na de samenvoeging in 2001 lag bij parkeren aanvankelijk de focus op de technische kant van parkeren met zaken als kwaliteit en parkeernormen. Pas in 2011 werden ook de tarieven gelijk getrokken. Daarnaast was er in de eerste jaren veel aandacht aan het goed krijgen van de mobiliteit, de verbinding tussen de twee kernen. De aanleg van de nieuwe rijksweg en de westelijke randweg speelden daarbij een belangrijke rol.

Voldoende capaciteit

Een parkeerdrukonderzoek van enkele jaren geleden leverde op dat met deze parkeervoorzieningen zowel Sittard als Geleen over voldoende capaciteit beschikten. Wel kwam naar voren dat de routing naar de voorzieningen nog verbetering behoefde. Topdrukte is er in Geleen met name tijdens de goedbezochte zaterdagmarkt en in Sittard tijdens evenementen zoals kermis, carnaval en de oktoberfeesten.

Uitgangspunt bij het parkeerbeleid is volgens wethouder Eefje Joosten altijd geweest ‘de bewoner centraal, de bezoeker als betalende gast’. “De parkeerruimte is schaars, de bezoeker komt daar incidenteel, maar voor de bewoner is het goed regelen van parkeren onderdeel van zijn woongenot.” Om de balans tussen bewoner en bezoeker goed te bewaken werkt Sittard-Geleen de laatste jaren steeds meer met combi-parkeerplaatsen. Daarbij is een deel van het terrein exclusief gereserveerd voor bewoners, maar mogen ze de hele dag ook op de rest van het terrein staan. “Dat hebben we gedaan omdat het parkeerdrukonderzoek duidelijk uitwees dat de twee groepen elkaar vaak afwisselen. Als de bezoekers weggaan, komen de bewoners.”

Twee uur gratis parkeren

In 2015 besloot de raad van Sittard-Geleen tot het invoeren van een paar uur gratis parkeren in de garages. Joosten: “Daarbij hebben we ook goed gekeken naar de verschillende functies van de twee centra, naar wat de middenstand vroeg en hoe we als gemeente er genoeg inkomsten uit konden blijven halen.” Het leidde uiteindelijk tot het besluit om in de Marktgarage in Geleen de eerste twee uur gratis te maken en in de twee gemeentelijke garages in Sittard alleen het tweede uur. “Dat had te maken met wat we wilden bereiken: in Sittard wilden we dat de mensen langer zouden blijven en in Geleen wilden we de mensen ernaartoe krijgen. Overigens is het in Geleen op zaterdag vanwege de markt niet gratis.”

De maatregel leidde er met name toe dat de bezettingsgraad van de Marktgarage op andere dagen dan zaterdag omhoog ging. Joosten maakt wel een kanttekening: “Je kunt op basis daarvan overigens niet de conclusie trekken dat er ook meer winkelend publiek kwam en dat de horeca het drukker kreeg.” Een ander effect dat zich voordeed was dat parkeren zich deels verplaatste van de straat – waar nog steeds betaald moest worden – en van de gratis parkeerterreinen op grotere afstand naar de centraal gelegen Marktgarage. De maatregel leidde er overigens ook niet toe, dat de leegstand bij de Geleense middenstand een halt werd toegeroepen.

Op dit moment is de gemeente Sittard-Geleen druk bezig met het waarborgen van de continuïteit en verbeteren van de kwaliteit en serviceverlening van parkeren voor de toekomst. “We hebben in de gemeente een bestand van parking hosts, die zich bezighouden met open en sluiten van garages, klein onderhoud, kleine storingen, intercom en klantcontact. De komende tijd gaat een groot deel in snel tempo met pensioen. Daarom zijn we in dat opzicht erg kwetsbaar. We zijn om die reden bezig met een aanbesteding voor het uitbesteden van het parkeerbeheer in de parkeergarages.”

Financiële situatie leidend

Joosten benadrukt dat momenteel de financiële situatie leidend is voor ook het parkeerbeleid. De gemeente Sittard-Geleen staat namelijk sinds 2017 onder preventief toezicht van de provincie. “In 2017 en 2018 hebben we er voor gekozen om de tarieven met 10 cent per jaar te laten stijgen. De raad had echter eind 2017 ook al een taakstelling van 1 miljoen euro voor parkeren vanaf 2019 bepaald, die een forsere stijging van de parkeertarieven onvermijdelijk maakte. Voor 2019 en verder betekende dat een stijging van 40 cent per uur. In het eerste kwartaal van 2018 werd vervolgens geconstateerd dat de bezoekersaantallen en de inkomsten achterbleven. Dat leidde tot een herstelplanbegroting 2018 en een aanvullende taakstelling van 250.000 euro. Met als gevolg een extra stijging van nog eens 10 cent van het uurtarief, een verhoging van het dagtarief van 5 naar 10 euro en als sluitstuk het afschaffen van het gratis parkeren in de garages. Dat laatste leverde namelijk net de ontbrekende paar ton op om de begroting op dit punt sluitend te krijgen.” 

De gemeente Sittard-Geleen hoopt over een jaar niet meer onder preventief toezicht te staan. In de tussentijd wordt nagedacht hoe het parkeerbeleid er daarna uit moet zien. Een belangrijke insteek daarbij is een gedifferentieerd tarievenbeleid, dat recht doet aan de beide centra en de functie die de centra hebben. “De raad heeft overigens bij de afgelopen begrotingsbehandeling van november 2018 ook om zo’n gedifferentieerd tarievenbeleid gevraagd en als college voldoen we daar graag aan. Temeer daar de raad ook zo realistisch was om erbij te zeggen dat dit pas kon worden ingevoerd als de financiële situatie dit zou toelaten.”

Preventief toezicht

De gemeente Sittard-Geleen werd in november 2017 door de provincie Limburg onder preventief toezicht gesteld omdat het geen sluitende begroting kon presenteren. In november 2018 besloot de provincie dit preventief toezicht te verlengen, hoewel de begroting voor 2019 wel werd goedgekeurd.

Provincies kunnen gemeenten onder preventief toezicht stellen wanneer:

• de begroting naar hun oordeel niet in structureel en reëel evenwicht is en
• de meerjarenraming te weinig laat zien dat een gezond evenwicht mogelijk is.
• bij preventief toezicht moeten GS de begroting eerst goedkeuren, voordat de gemeente met de uitvoering kan beginnen.

Momenteel heeft Sittard twee gemeentelijke parkeergarages, huurt de gemeente een tweelaags parkeerdek en is er een private garage. Daarnaast zijn er drie parkeerterreinen en kan er in drie aanloopstraten naar het centrum betaald worden geparkeerd. Bovendien is er achter het station een privaat P+R-terrein.

In Geleen is er sinds 2008 de gemeentelijke Marktgarage, zijn er twee parkeerterreinen en is er een parkeergelegenheid op het Koningsplein. Verder kan er op vier plekken (een betaald, drie gratis) rond het centrum geparkeerd worden.

Dit artikel is verschenen in PARKEER24 nummer 1, maart 2019.