Hoe verkeersvriendelijk is verkeersveiligheid?

Is subjectieve verkeersveiligheid ‘echt’?

Objectieve verkeersveiligheid is ‘echt’. En ernstig. Is een beleidsdoelstelling waard. Daarbij moet wel meteen gezegd worden: verkeersdoden worden interessanter gevonden dan een (meer dan een factor dertig hoger aantal) ernstig letselslachtoffers. En dat terwijl de trend van verkeersdoden gunstiger is dan die van letselongevallen. Maar hoe bijzonder dit ook is, deze blog richt zich op subjectieve veiligheid.
 

Vraag de gemiddelde verkeersveiligheidsexpert eens of subjectieve verkeersveiligheid ook ‘echt’ is. Dat een verkeersdeelnemer een beleving van verkeersveiligheid heeft, is eerder ‘lastig’ dan ernstig of echt. De beleving van verkeersveiligheid is in de beroepspraktijk vooral iets met domme, boze brieven. Verreweg de meeste verkeersdeelnemers vinden dat ze bovengemiddeld goed rijden. Wat zou in dat geval bepalender zijn voor tevredenheid over verkeersveiligheid: dat er eens in de zoveel jaar een ongeluk gebeurt met een ander, of een dagelijks terugkerend gevoel van onbehagen op dat ene, onveilige punt?
 

Dit zou ook meteen de reden kunnen zijn waarom er meer geld naar congestie dan naar verkeersveiligheid gaat, ook al zijn de maatschappelijke kosten van onveiligheid een veelvoud van de kosten van congestie. Shakespeare zei al: "In vrees huist de beste veiligheid." Een onveilig gevoel maakt de verkeersdeelnemer alert. Zo bezien draagt een onveilig gevoel bij aan objectieve verkeersveiligheid - in het hier en nu. Maar wie over een lange tijd gewend raakt aan hoog niveau van subjectieve veiligheid, die zal dat hoge niveau overal en altijd wensen en verwachten. Ga eens op rijden in Italië of op Malta. Ik herformuleer Shakespeare daarom: "Voor wie geen vrees accepteert, is de beste verkeersveiligheid nog niet goed genoeg." Maak van de 0 een punt.
 

Verkeersveiligheid: niet verkeersvriendelijk

De verkeersdeelnemer vraagt om subjectieve veiligheid. En anders zorgt de verkeersdeelnemer er zelf wel voor. Volgens Abraham Maslow is veiligheid -na de primaire biologische behoeften- een vereiste waaraan voldaan moet worden, alvorens de mens aan hogere behoeften toe kan komen. Welzijn is dus een belangrijke reden om subjectieve onveiligheid serieus te nemen. In het verlengde van de piramide van Maslow: subjectieve veiligheid is een dissatisfier: enerzijds kan je op subjectieve onveiligheid wel afbranden, maar anderzijds is een goede subjectieve veiligheid niet meer dan vanzelfsprekend. Zoiets als wc-papier op het toilet van een driesterren restaurant.
 

Maar welke gemeente heeft subjectieve veiligheid een volwaardige plek gegeven in het beleid? Welke Rijkswaterstaat directie wil van het VVN-meldpunt koppelen aan hun snelwegen? En welke verkeersveiligheidsexpert is oprecht geïnteresseerd in de samenhang tussen objectieve en subjectieve onveiligheid - maar dan breder dan het ‘hier en nu’ alleen? Welke beleidsmedewerker wil subjectieve veiligheid productief maken? Zo vanzelfsprekend als aandacht voor engineering, education en enforcement in de verkeersveiligheid, zo vanzelfsprekend zou ook de vierde E, van enjoyment, moeten zijn.
 

Onbezorgd aan het verkeer deelnemen. Een mooie ambitie: bezie hoe enjoyment de samenhang tussen de drie oude E’s kan versterken!