SWOV: Wanneer is een oversteekvoorziening nodig?

Een duurzaam veilige voetgangersoversteekplaats dient aan een tiental uitvoeringseisen te voldoen (CROW, 2014), maar de belangrijkste eis is wel de snelheidsremmende werking. Veel van de huidige oversteekvoorzieningen voor fietsers en voetgangers in Nederland zijn zeer divers in uitvoering van de voorziening zelf (bijvoorbeeld snelheidsremmer, bebording en markering), maar ook van de weg waarop ze liggen (bijvoorbeeld rijsnelheden, intensiteiten en rijbaanbreedte). Dit geeft onduidelijkheid bij de overstekers én bestuurders.

Relatief veilig

Meer dan de helft van de ernstige ongevallen (met doden of ziekenhuisgewonden) tussen motorvoertuigen en fietsers of voetgangers gebeurt tijdens het oversteken. Wanneer we alleen kijken naar voetgangers zijn zelfs alle ernstige conflicten oversteekongevallen.
Naar schatting gebeurt 22 procent hiervan op een oversteekvoorziening. Oversteekplaatsen zijn dus relatief veilig, gezien de grote aantallen weggebruikers die hiervan gebruik maken.

Enorme verscheidenheid

Voetgangersoversteekvoorzieningen op kruispunten hebben een gunstiger effect op het aantal ongevallen met voetgangers dan oversteekvoorzieningen op wegvakken. Oversteekplaatsen met verkeerslichten op hoofdwegen zijn per overstekende voetganger tweemaal veiliger dan locaties zonder enige voorziening. Andere typen oversteekplaatsen (zebra's) zijn ook veiliger dan locaties zonder voorziening.

Ondanks deze 'veilige werking' van voetgangersoversteekplaatsen blijkt in Nederland de enorme verscheidenheid daarin verwarring te wekken bij zowel overstekers als automobilisten, waardoor er vaak geen correcte voorrangsverlening is.

Meer eenheid

Oversteekvoorzieningen moeten voor iedereen veilig en begrijpelijk zijn. In voetgangersoversteekvoorzieningen dient meer eenheid te worden gebracht; daarvoor zijn er uitvoeringseisen volgens Duurzaam Veilig. Eenduidigheid is van belang omdat toch nog een aanzienlijk deel van de ernstige ongevallen met voetgangers op oversteekvoorzieningen plaatsvindt (22 procent), en omdat overstekers en bestuurders vaak niet weten wat er van hen wordt verwacht door de enorme verscheidenheid in oversteekvoorzieningen.

Bij oversteekvoorzieningen voor zowel voetgangers als fietsers zou voor beide dezelfde regeling moeten gelden: beide voorrang, beide geen voorrang, of beide verkeerslichten. Waar ze voorrang hebben, kan deze worden aangegeven door haaientanden vlak voor de oversteekvoorziening, gecombineerd met een plateau voor een lagere naderingssnelheid.

Welke kenmerken een oversteekvoorziening verder nog veilig en begrijpelijk maken, verdient nog nader onderzoek.

Meer lezen?

Op de LinkedIn-pagina van Verkeer in Beeld is een dialoog gaande over de vraag: Heeft het zebrapad nog nut? In Verkeer in Beeld 5 - met als thema Verkeersveiligheid - komen Emile Oostenbrink van CROW en Ineke Spapé van SOAB aan het woord over deze discussie.

Verkeer in Beeld 5 verschijnt op 20 november, maar is nu al beschikbaar voor leden in de online bibliotheek. Wilt u het blad al lezen, maar bent u nog geen lid? Klik dan hier om lid te worden.