Blog: Grijs en besloten vervoer

Het is alweer 15 jaar geleden dat het maatschappijkritische boek 'No logo’ van Naomi Klein verscheen, met daarin de quote "We willen onze straten terug". Zaken als graffiti, trottoirkunst, straatmuzikanten, straatartiesten en verkoop van etenswaar worden in shoppingmalls niet toegestaan. Marketeers verdragen geen concurrentie in hun shoppingmalls, ze eisen alle aandacht voor zichzelf op. Gekkigheid mag, maar enkel en alleen mits zorgvuldig gekanaliseerd. Ook in de openbare ruimte worden deze zaken steeds meer gecriminaliseerd. 

Openbaar versus besloten

Op eenzelfde manier kun je kijken naar vervoer. De automobilist is altijd al ‘in splendid isolation’ geweest: hij rijdt in een afgesloten privé-ruimte. Maar zelfs de automobilist begint en eindigt zijn verplaatsing als voetganger.

Het openbaar vervoer heeft intussen een voorbeeld aan de auto genomen. OV wordt - door het plaatsen van poortjes - steeds meer een ‘gated community’. Treinen, metro’s en stations zijn niet langer openbaar. Alleen 'keurige' - lees: betalende - mensen mogen er nog in. Zo wordt mijns inziens het station een omgeving waar marketeers van winkelformules de scepter zwaaien en waar veiligheid de boventoon voert.

En de reiziger? Die mag zich hieraan aanpassen. Het ruigste wat er nog kan gebeuren op een station, is dat er een piano staat, die weliswaar liefdevol bespeeld mag worden… Maar oh wee, als je daarvoor je pet ophoudt. In deze ‘gated community' hebben reizigers ‘maar gewoon te doen’ en vooral: 'hebben ze maar gewoon te consumeren'.

Herovering

Alleen voetgangers en fietsers weten nog wat 'openbaar' is, misschien niet bewust. Maar een belangrijk deel van het sociale leven vindt immers plaats in de openbare ruimte, op straat. Niet op de snelweg, vaak niet meer in de trein en helaas ook niet langer op stations.

Maar soms is er hoop op herovering van de openbare ruimte. Zo opende broodjeszaak Locals in Katwijk voor het eerst haar nieuwe terras. De kleine tafeltjes, die eerst op de stoep stonden, vormen nu een klein terras op een aantal parkeerplaatsen van het Andreasplein. Op die manier wordt de leefomgeving weer een klein beetje groter en kleuriger.

Dus, kijk als u op vakantie bent, goed om u heen… Wat maakt het vervoer daar nu leuk, mooi, bijzonder en - vooral - menselijk? Wat is daar het fotograferen waard? Mijn boodschap is: Geniet ervan, want in Nederland domineren het grijs en de marketing in de openbare ruimte.