Burgerberaad levert Wassenaar 35 adviezen op voor mobiliteitsbeleid

Namens Moventem begeleidde Karin Krijt-Garritsen als projectleider het burgerberaad. Namens de gemeente was Lysandra Tuinfort als junior strategisch adviseur inclusie en inwonerparticipatie ambtelijk projectleider van het proces. “In december 2023 diende de gemeenteraad een motie in waarin het college werd opgeroepen om een Burgerberaad te organiseren voor het wegencategoriseringsplan”, vertelt Tuinfort. Het wegencategoriseringplan is een beleidsdocument waarin de gemeente vastlegt welke functie verschillende wegen binnen een bepaald gebied hebben en hoe ze gebruikt mogen worden. Dit plan vormt de basis voor hoe wegen in Wassenaar worden ingericht, beheerd en onderhouden.

In Moventem werd een partij gevonden met ervaring in het organiseren van burgerberaden. Een burgerberaad is een gelote groep van ongeveer 100 mensen. Samen vormen zij een afspiegeling van de samenleving (van een gemeente, regio of land), waarin iedereen zich kan herkennen. In Wassenaar wonen circa 27.000 inwoners waarvan 1 op de 4 een internationale achtergrond heeft. “Om deze mensen bij elkaar te krijgen hebben we 10.000 brieven gestuurd naar een selectie van inwoners. Daarop kwamen maar liefst 524 aanmeldingen, na loting bleven 100 mensen over”, vertelt Krijt-Garritsen.

100 euro als extra aanmoediging

In totaal werden vier fysieke bijeenkomsten georganiseerd. Een kennismakingsavond en drie dagen van 10 tot 16 uur waarin werd toegewerkt naar een adviesrapport. “We hebben gekozen om de bijeenkomsten op vrijdag te organiseren”, vertelt Tuinfort. “We wilden de ouders van jonge gezinnen niet op zaterdag laten komen en op vrijdag zijn werkenden flexibeler met hun tijd. Schoolgaande jongeren konden vrij krijgen om mee te doen. Verder kregen deelnemers, als extra aanmoediging, 100 euro wanneer zij aan alle bijeenkomsten deelnamen.” 

Krijt-Garritsen: “We hebben eerst opgehaald welke informatie de deelnemers nodig hadden om tot dit advies te komen, welke experts ze wilden horen. We hebben onder andere verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen en professor Marco te Brömmelstroet uitgenodigd.”

Het beraad richtte zich op het wegencategoriseringsplan, maar de keuzes die daaraan vasthangen hebben veel bredere impact. Tuinfort: “We wilden er geen invuloefening van maken waarbij je voor elke weg een kruisje zet. Uiteindelijk hebben we een breed pakket aan adviezen ontvangen.”

Geen vervanging gemeenteraad

Krijt-Garritsen: “De kracht van inwoners is de lokale kennis die ze hebben en iedereen is ervaringsdeskundige. Dat maakt dit soort vraagstukken bij uitstek geschikt voor een Burgerberaad. Het mag ook een onderwerp zijn dat een beetje schuurt. Deelnemers doen tijdens de bijeenkomst inzichten van elkaar op.” Het Burgerberaad is een afspiegeling van de samenleving, maar dat is de gemeenteraad ook. Waarom zou je dan toch kiezen voor een Burgerberaad? “Het is inderdaad geen vervanger van de democratie die we kennen. Maar het is wel een uitgebreid proces die de raad van inzichten voorziet. Het verschil met de gemeenteraad is dat de burgerberaad bestaat uit 100 inwoners uit alle lagen van de bevolking. Met verschillende leeftijden, uit verschillende wijken en met verschillende achtergronden en dus met alle verschillende meningen die hierbij horen. Aan hen wordt een afgebakende vraag gesteld waarover ze advies gaan geven. Je moet het alleen doen als je een oprechte vraag hebt waar je niet zomaar uitkomt. 

Je gaat geen Burgerberaad opzetten voor een laadpaal. In Deventer is een Burgerberaad georganiseerd om de koers van klimaatbeleid vorm te geven en in Arnhem wordt op deze manier nagedacht over duurzame warmte in de stad.”

Ook gemeente Wassenaar is niet over een nacht ijs gegaan in de beslissing om een Burgerberaad te organiseren. “Het is best intensief, zowel voor de deelnemers als voor de projectorganisatie”, stelt Tuinfort. “Tegelijkertijd is het ook heel bevredigend als je op een bijeenkomst heel veel terugkrijgt van de deelnemers, daar krijg ik veel energie van. Mobiliteit is dan ook een onderwerp dat iedereen raakt in Wassenaar.”

Het Burgerberaad leverde een rapport op met daarin 35 concrete adviezen. Aardig wat adviezen hadden betrekking op de afweging die is gemaakt voor de categorisering van wegen, sommige gingen over de snelheid. De aanbevelingen van het burgerberaad vormen o.a. de basis voor het definitieve wegencategoriseringsplan, dat in december 2025 ter besluitvorming 
aan de gemeenteraad voorligt.

Lessons learned

Achteraf zou Tuinfort ervoor kiezen om vier volle dagen te nemen voor het Burgerberaad, in plaats van drie plus een avondbijeenkomst. “En zorg ambtelijk voor een goede projectpartner aan je zijde, zoals wij met Moventem hadden. Je moet het echt niet helemaal zelf willen doen.” Krijt-Garritsen vult aan: “Zorg dat je iedereen goed aangehaakt houdt. Het burgerberaad is een soort broedende kip waar uiteindelijk een set aan adviezen uit komt. Maar ook tijdens dat proces moet je iedereen, bijvoorbeeld je eigen collega’s, blijven informeren over het proces.”

Het Burgerberaad Verkeer in Wassenaar markeert een vernieuwende stap in de manier waarop inwoners betrokken worden bij beleidsvorming rond mobiliteit. Een zorgvuldig samengesteld en representatief gezelschap de kans te geven om zich écht in het onderwerp te verdiepen en heeft op basis daarvan concrete en bruikbare adviezen gegeven over het wegencategoriseringsplan. Het is een hele welkome en nuttige aanvulling op de democratie en het ‘traditionele’ beleidsproces. De 35 adviezen van het burgerberaad zijn waardevolle input voor de verdere uitwerking van het plan dat eind 2025 aan de gemeenteraad wordt voorgelegd. De ervaringen van dit traject bieden praktische inzichten voor toekomstige participatietrajecten, zowel binnen gemeente Wassenaar als daarbuiten.