Ethiek in mobiliteitsbeleid

Ethiek helpt ons nadenken over de waarden die ten grondslag liggen aan mobiliteitsbeleid. Wie krijgt er toegang tot mobiliteit, en wie niet? Wie draagt de lasten van maatregelen, denk aan ruimteclaims of milieueffecten en voor wie zijn de baten? En wat vinden we eigenlijk ‘eerlijk’ of ‘rechtvaardig’ als het gaat om de inrichting van onze mobiliteitsruimte?

Het gesprek over waarden wordt nu vaak impliciet gevoerd, of pas achteraf als beleid weerstand oproept. Maar juist in de beleidsvorming vooraf kan ethiek helpen bij het stellen van betere vragen, het benoemen van spanningen en het zichtbaar maken van keuzes. Daarbij hoeven beleidsmakers geen filosofen te worden. Het gaat erom dat we de juiste vragen stellen en het gesprek erover vaker voeren.

Waarden zichtbaar en bespreekbaar maken

Er zijn meerdere praktische methoden te implementeren die helpen om waarden zichtbaar en bespreekbaar te maken zoals begeleidingsethiek toepassen op processen of projecten, of een ‘waardenweb’ uit te tekenen om inzichtelijk te maken hoe men scoort op verschillende uitgeschreven onderliggende waarden. Ethiek hoeft daarbij nadrukkelijk niet overal een ‘extra stap’ te zijn, maar kan worden ingebed in bestaande processen. Denk aan het begin van beleidsvorming, bij de analyse van het probleem en het formuleren van doelen: welke waarden spelen hier een rol? Maar ook later, bij het kiezen van instrumenten, in participatietrajecten en in de evaluatie van beleid. Door waarden mee te nemen in monitoring en validatie, toetsen we niet alleen of doelen gehaald zijn, maar ook hoe dat gebeurt en of dat strookt met wat we als samenleving belangrijk vinden.

Ben je benieuwd hoe ethiek en gesprekken over waarden beleidsvorming sterker en duurzamer kan maken én praktisch toepasbaar is binnen mobiliteitsbeleid? In ons paper, ingediend voor het CVS-congres in 2025, lees je hier meer over. Mail hiervoor naar Bas Schilder (b.schilder@phbm.nl) of Edo Haitsma (e.haitsma@phbm.nl).