Maakt iVRI de verwachtingen waar?

dinsdag 13 oktober 2020

Je wordt het je pas bewust als je in het buitenland bij een verkeersregelinstallatie (VRI) staat te wachten. Er is nauwelijks verkeer uit andere richtingen en er wordt een standaardprogramma ‘afgedraaid’ zonder dat vraag en aanbod op elkaar wordt afgestemd. Tijdens het doelloze wachten voor rood dwalen je gedachten af naar een kruising in Nederland waar detectielussen, sensoren en drukknoppen bijna overal effectief zorgen voor minimale wachttijden. Eindelijk, daar is het buitenlandse groen. ‘Nederland is kampioen VRI’, denk je terwijl je weg rijdt. Ondertussen is Nederland al twee stappen verder dan de gemiddelde buitenlandse evenknie. De komende jaren zullen alle VRI’s in Nederland (in totaal ruim 5500) worden omgebouwd naar iVRI’s.

Door Alexander Beterams en Pavel Gaina, Loendersloot Groep

Bij het honderdjarig bestaan van de VRI in 2014 stelde een Duits toonaangevend tijdschrift dat de gemiddelde Duitse automobilist aan het einde van zijn of haar leven maar liefst twee volle weken heeft doorgebracht voor een rood licht (1). Volgens de Britse media is het in Engeland nog een graadje erger. Daar zou de gemiddelde automobilist twee dagen per jaar wachtend doorbrengen voor het rood (2).

De berichtgeving over VRI’s zet vooral gevoelsmatig in op wachttijden. Dat blijkt natuurlijk ook uit de meest bekende benaming voor de VRI; het stoplicht. Uiteraard heeft effectief VRI-management meer voordelen dan reductie van de wachttijd alleen. Vermindering van uitstoot en verbetering van de verkeersdoorstroming leiden beiden tot een beter omgevingsklimaat. Vermindering van schadelijke emissies helpt bij het realiseren van de internationaal overeengekomen klimaatdoelen. Alleen al hierom is verdere ontwikkeling van de VRI de moeite waard, los van de economische voordelen van reductie van reistijden.

De iVRI (intelligente VRI) maakt het mogelijk nog daadkrachtiger het verkeer te regelen dan de gemiddelde Nederlandse VRI al deed. Een iVRI kan door middel van detectiesystemen vraag en aanbod van verschillende verkeersgroepen op elkaar afstemmen en communiceert voortdurend met weggebruikers. Zo kan er prioriteitsverkeer onderscheiden worden, zoals hulpdiensten, openbaar vervoer en vrachtverkeer. Op basis van de verkeersstromen die de iVRI ziet aankomen, kan afwikkeling worden geoptimaliseerd én kan dit worden teruggekoppeld aan de bestuurder, die zijn rijgedrag eventueel kan aanpassen.

De iVRI ‘praat’ dus met de weggebruikers door middel van ‘connected devices’, zoals smartphones, navigatiesystemen en on-board units. De iVRI maakt kortom een efficiëntieslag mogelijk, waarmee doorstroming verbetert, emissies worden gereduceerd, de verkeersveiligheid verbetert en de mobiliteit van de toekomst wordt vormgegeven. Gezien de potentie besloten overheid en bedrijfsleven in 2016 90 miljoen euro te investeren in iVRI, waarbij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de helft voor haar rekening nam.

Talking Traffic

Achter de innovatie van iVRI gaat een flink stuk techniek schuil. Naar aanleiding van de investering in 2016 is het landelijke partnership Talking Traffic opgericht: een samenwerking tussen het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat, regionale en lokale overheden en ruim twintig bedrijven. Gezamenlijk werken zij aan de ontwikkeling en uitrol van iVRI. Het is de bedoeling dat de komende jaren alle VRI’s in Nederland worden omgebouwd naar iVRI’s. Bij het vernieuwen van verkeerslichten ligt de keuze voor een iVRI dus voor de hand.

Wie echter zonder voorkennis deze overstap wil maken, zal op een wildgroei aan verschillende termen, merken en technologieën stuiten, die het de welwillende verkeerskundige er niet makkelijker op maken. In een interview met NRC eerder dit jaar stelde Marcel Westerman, coördinator van Talking Traffic, dat vooral grote steden tegen organisatorische problemen aanlopen. „In kleinere gemeenten, waar de invoering is uitbesteed aan externe experts, gaat het veel sneller,” vertelde hij (3).

Dus hoe verloopt het proces van implementatie en ingebruikname iVRI’s? In de eerste plaats moet er een aantal belangrijke technische en praktische keuzes worden gemaakt. Voor de verschillende Use Cases (informeren, prioriteren en optimaliseren) zijn verschillende software- en hardwarecomponenten benodigd, die door verschillende aanbieders geleverd kunnen worden. Daarnaast moet gekeken worden naar het achterliggende beleid, de beveiliging van gebruikersgegevens en de technische inregeling, inclusief een iFAT (fabrieksafname) en iSAT (inbedrijfstelling). Dit zijn normaal gesproken taken van de installateur. Voor de ‘controle werking regeling’ kan in het vervolgtraject een verkeerskundig bureau bij de implementatie worden betrokken die ook in staat is verkeerskundige factoren te vertalen naar de meest optimale werking van de iVRI.

Audit

Loendersloot heeft ervaring opgedaan met het optimaliseren bij gemeente Helmond, waar de functionaliteit van 32 in 2017 geïnstalleerde iVRI’s werd getest. Bij deze audit werd een checklist met werkzaamheden die op afstand (back office) en die op locatie konden worden uitgevoerd. Door een combinatie te maken met een technische check van de werking van alle apparatuur en een schouw van de afwikkeling, dynamiek en interactie van verkeersstromen kon een waardevolle audit worden uitgevoerd.

Speerpunten bij dit project waren ‘het logisch regelen’, de prioriteitsverlening en de doorstroming. Bij de audit werden meerdere verbindingsproblemen vastgesteld, is foutieve prioriteitsverlening verholpen en is de doorstroming voor langzame verkeersstromen verbeterd. Hiermee is een blijvende verbetering aangebracht in het verkeersnetwerk van gemeente Helmond. Loendersloot is in dit kader ook betrokken bij Rijkswaterstaat.

De uitrol van iVRI’s is voorlopig nog lang niet af. Alleen al tot 2023 is het de bedoeling dat er nog eens minstens duizend iVRI’s bijkomen. Het is echter van belang dat al deze nieuwe installaties ook een verkeerskundige en technische ‘controle werking regeling’ ondergaan om na te gaan dat ze de hooggespannen verwachtingen inderdaad waar maken. Externe ondersteuning helpt om dit proces te optimaliseren voor gemeenten en provincies.