Handhaven van parkeerverbod met en zonder verkeersbesluit

Door: Peter Veringmeier Veringmeier Verkeersmanagement en Herbert Korbee, Korbee & Hovelynck

In de uitspraak wijst het Hof er op basis van jurisprudentie nog eens op dat het niet ter beoordeling van de weggebruiker is of een verkeersteken overeenkomstig de voorschriften terecht is geplaatst. Zo kan de weggebruiker de rechtmatigheid van verkeerstekens zelf dus niet betwisten, maar wel de rechtmatigheid van de sanctie. Bijvoorbeeld als hij parkeert op een plaats waar een bord aangeeft dat er een parkeerverbod geldt, maar er geen rechtsgeldig verkeersbesluit is voor dit bord. Dan is de parkeerder wel strafbaar, maar kan hij geen straf krijgen.

Verwarring alom

Uit navraag blijken diverse gemeenten nog niet op de hoogte te zijn van deze gerechtelijke uitspraak, dan wel werden de volgende reacties opgemerkt:

• Er zijn politieagenten die besluiten om te stoppen met sanctioneren, omdat een opsporingsambtenaar geen verkeersbesluiten gaat opzoeken.
• Er zijn gemeenten die besluiten om het voertuig niet meer weg te slepen, omdat ze van mening zijn dat ook daar een verkeersbesluit voor nodig is.
• Er zijn gemeenten die maar een beperkt aantal straten (vaak het centrum of marktterrein) hebben aangewezen in hun wegsleepverordening.
• Er zijn gemeenten die bij het toepassen van tijdelijke verkeersmaatregelen geen handhavingsprobleem zien, omdat zij menen dat voor tijdelijke verkeersmaatregelen geen verkeersbesluit nodig is.
• Er zijn gemeenten die menen dat nu voor alle tijdelijke verkeersmaatregelen een verkeersbesluit nodig is om te kunnen sanctioneren.

Hoe zit het nu precies?

Wanneer een voertuig fout geparkeerd staat en wegsleepwaardig is, zijn er in principe twee manieren om hiertegen op te treden. Allereerst door de politie en justitie op grond van de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften (Wet Mulder) via het opmaken van een proces-verbaal. Daarnaast door het uitvoeren van bestuursdwang (lees: het laten wegslepen en bewaren van dat voertuig) door het college van burgemeester en wethouders.

Een gemeente kan in samenspraak met de politie op basis van deze twee manieren, al dan niet in combinatie met elkaar, als volgt handhavend optreden tegen parkeerverboden:

1. alleen wegslepen om de weg vrij te maken,
2. wegslepen en een Mulder-sanctie opleggen,
3. alleen een Mulder-sanctie opleggen.

Uitspraak niet van toepassing op wegslepen 

De wetgever voorziet er in de memorie van toelichting in dat van het instellen van een strafvervolging of het opleggen van een sanctie ingevolge de Wet Mulder kan worden afgezien, omdat de overtreder door het wegslepen van het voertuig al genoeg is 'gestraft'. De aanhalingstekens worden hier bewust gebruikt, omdat er in feite geen sprake is van straffen. Met het wegslepen wordt beoogd een einde te maken aan een verboden gedraging, niet het bestraffen van de bestuurder. Het arrest van het gerechtshof is bij wegslepen niet van toepassing, omdat de rechter zich daarin baseerde op de inhoud van art 9, lid 2 sub b van de Wet Mulder.

Wanneer alleen gebruik wordt gemaakt van de bestuursdwangbevoegdheid is het noodzakelijk om de geconstateerde parkeerovertreding zo goed mogelijk vast te leggen in een schriftelijk document en bij voorkeur vergezeld te laten gaan van een foto die de feitelijke situatie weergeeft. Dit is voor eventuele latere bezwaar- en beroepsprocedures op grond van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) van belang. Het college van burgemeester en wethouders maakt in een eventuele bezwaarprocedure een zelfstandige afweging.

Bestuursrechtelijk handhaven door het wegslepen van een voertuig kan dus. Ook als er geen verkeersbesluit ten grondslag ligt aan het parkeerverbod. Het wegslepen van foutgeparkeerde voertuigen mag op grond van art 170 lid 1 sub c van de Wegenverkeerswet 1994, in combinatie met art 173 van diezelfde wet en op grond van art 2 van het Besluit wegslepen van voertuigen en de gemeentelijke wegsleepverordening.

Op grond van art 2 van het Besluit wegslepen van voertuigen kan een gemeente bij de volgende verkeersborden een voertuig wegslepen:

Uit de combinatie van artikelen blijkt dat het wegslepen van voertuigen geen strafbepaling is, zoals de sancties van de wet Mulder, maar een uitvoering van een last onder bestuursdwang opgelegd door burgemeester en wethouders met als doel het beëindigen van een verboden gedraging. Een andere mogelijkheid voor het wegslepen van voertuigen is op basis van een verbodsbepaling in de APV. Daarnaast kan een gemeente het wegslepen van voertuigen opnemen in de Verordening parkeerbelastingen.

Art 173 van de Wegenverkeerswet 1994 stelt dat een gemeente weggedeelten kan aanwijzen waar de wegsleepregeling van kracht is. Het is daarbij voor de bestuursrechtelijke handhaving wel van belang dat álle wegen en weggedeelten binnen een gemeente worden aangewezen waar voertuigen kunnen worden verwijderd. Het eventueel ontbreken van een verkeersbesluit voor het parkeerverbod is daarbij niet van belang, omdat de Wegsleepverordening de grondslag voor het wegslepen geeft.

Uit vaste jurisprudentie blijkt bovendien dat het bestuursorgaan dat bevoegd is om met bestuursdwang op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik zal moeten maken. Slechts onder bijzondere omstandigheden mag van het bestuursorgaan worden verlangd, dit niet te doen.

Verkeersbesluiten bij tijdelijke verkeersmaatregelen

Voor het plaatsen en verwijderen van de verkeerstekens is volgens art 12 BABW een verkeersbesluit nodig. Voor tijdelijke maatregelen in het kader van werkzaamheden op of aan de weg geldt in grote lijnen dat er altijd een verkeersbesluit moet worden genomen als een van de in art 12 BABW vermelde verkeerstekens wordt geplaatst, behalve ingeval van: 

• de uitvoering van werken, opdooi, de doorweekte toestand van een weg of weggedeelte, dreigend gevaar of andere dringende omstandigheid van voorbijgaande aard die niet konden worden voorbereid en gepland; 
• werkzaamheden die wel zijn voorbereid en gepland, maar korter duren dan vier maanden én waarbij geen sprake is van grote belangen of een sterke ingreep in het verloop van het wegverkeer.

Vanwege het zorgvuldigheidsprincipe is het aan te bevelen om bij alle werkzaamheden op of aan de weg die invloed hebben op het verloop van het wegverkeer en/of van invloed zijn op de verkeersafwikkeling, de procedure voor het nemen van een verkeersbesluit te doorlopen en in goed overleg met betrokken wegbeheerders en politie vast te stellen of de gevolgen van die orde zijn dat er daadwerkelijk een verkeersbesluit moet worden genomen. 

Verkeersbesluiten bij evenementen

Indien het gaat om voorzienbare en regelmatig terugkerende gebeurtenissen, zoals evenementen (de jaarlijkse Sinterklaasintocht of wielerronde) en markten, is er in feite geen sprake van een tijdelijke maatregel, maar van een permanente maatregel die alleen geldt op bepaalde dagen of tijden. Hiervoor is een verkeersbesluit vereist. Omdat bij evenementen vaak ook parkeerverboden worden toegepast is op basis van de uitspraak van het gerechtshof dus ook hier een verkeersbesluit nodig om administratiefrechtelijk te kunnen sanctioneren.

Wegslepen bij tijdelijke verkeersmaatregelen

Voor het wegslepen van een voertuig is het al dan niet tijdelijke karakter van de verkeerstekens niet van belang. Hiervoor is alleen van belang de gebieden aan te wijzen waar de wegsleepverordening van kracht is. Met name van aannemingsbedrijven zijn er signalen dat er op basis van de gerechtelijke uitspraak bij een tijdelijk parkeerverbod niet meer wordt wegsleept omdat een verkeersbesluit ontbreekt.

Voor een aannemer maakt het overigens niet uit of de opdrachtgever wel of niet wegbeheerder is. Indien een aannemer niet kan werken, legt hij een claim neer bij zijn opdrachtgever. Als de opdrachtgever zelf geen wegbeheerder is kan hij proberen de claim bij de wegbeheerder te verhalen, maar dat is een zaak buiten de aannemer om. De wegbeheerder loopt hiermee het risico schadeplichtig te zijn als voertuigen niet worden weggesleept. Feit is dat de gemeente op grond van artikel 170 lid 1 sub c van de Wegenverkeerswet 1994 de bevoegdheid heeft tot wegslepen en als een gemeente die bevoegdheid niet gebruikt, moet ze op z'n minst een goede uitleg kunnen geven. Zoals hiervoor gemeld mag slechts onder bijzondere omstandigheden van een bestuursorgaan worden verlangd geen gebruik te maken van de wegsleepbevoegdheid.

Een aannemer moet tijdig kunnen beschikken over het terrein waarop of waarin het werk moet worden uitgevoerd. Als dit niet het geval is kan de aannemer een beroep doen op hoofdstuk III, paragraaf 5 lid 1 UAV 2012.

Conclusie

Ook na de uitspraak van 9 november 2018 heeft een wegbeheerder nog steeds de mogelijkheid om handhavend op te treden bij parkeerverboden. Voor het geven van een boete of sanctie moet het betreffende verkeersteken wel gestoeld zijn op een verkeersbesluit. Indien een gemeente een wegsleepverordening heeft, zal de wegbeheerder in geval van een parkeerovertreding ook moeten wegslepen, of er nu wel of geen verkeersbesluit is. Niet alleen het algemeen belang is gediend met handhaving, maar de wegbeheerder voorkomt daarmee ook een eventuele schadeclaim van aannemers bij een tijdelijk parkeerverbod.

Voor tijdelijke verkeersmaatregelen is de urgentie om een verkeersbesluit te nemen niet anders geworden dan al het geval was. Van belang is dat in bepaalde situaties zonder verkeersbesluit nog steeds een sanctie kan worden gegeven bij een verkeersovertreding.

Bronnen

Klik hier voor de integrale versie van dit artikel van Herbert Korbee en Peter Veringmeier met links naar diverse bronnen. 

Klik hier voor de eerste analyse van de uitspraak door Herbert Korbee en Sander Bonhof van Bono Traffics.

Dit artikel is verschenen in het eerste digitale magazine van PARKEER24. Deze kun je hier gratis downloaden.