Samenwerken loont bij bereikbaar houden Groningen

De hoofdaanleiding voor de werkgeversaanpak waren de grootschalige werkzaamheden in en rond Groningen, met als een van de belangrijkste 'Aanpak Ring Zuid', de grootschalige ombouw van de zuidelijke ringweg. “Er kwam veel op het bedrijfsleven af. Daar hebben we hen in meegenomen en samen gezocht naar oplossingen. Men voelde de gezamenlijke verantwoordelijkheid om dit in goede banen te leiden”, vertelt Niek Panman, specialist duurzame mobiliteit & onderzoek bij Groningen Bereikbaar. “Met de werkgeversgerichte aanpak wilden we ervoor zorgen dat ze geen bereikbaarheidsproblemen zouden krijgen, door hun werknemers te stimuleren op een ander moment te reizen, thuis te werken of van andere vervoermiddelen gebruik te maken dan de auto. Daarvoor was ook nauw contact met onze mobiliteitsadviseurs die de organisaties hielpen bij deze opgave. Met deze aanpak hebben we mooie resultaten behaald.”

Groningen Bereikbaar brengt de wegbeheerders en infrastructurele projecten samen en zorgt voor afstemming, zodat weg- en spoorafsluitingen slim gepland kunnen worden. Door deze aanpak wordt de hinder voor de weggebruiker zoveel mogelijk beperkt. “Door ook actief te monitoren en evalueren hielden we grip op de situatie en konden we snel en adequaat bijsturen indien noodzakelijk."

Vanaf 2017 voert MuConsult in opdracht van Groningen Bereikbaar enquêteonderzoek uit om de effectiviteit van de aanpak te monitoren. Namens MuConsult zijn Elin de Bie, onderzoeker mobiliteit en gedrag, en Juliët van Drumpt, adviseur duurzame mobiliteit, betrokken bij dit onderzoek. In 2024 werd de zesde effectmeting gedaan. De enquêtes werden uitgevoerd onder de werknemers van de grootste werkgevers in de stad Groningen. Onder hen grote organisaties als het UMCG, Hanzehogeschool en Rijksuniversiteit Groningen. 

De zes metingen tezamen bieden veel inzicht in de effectiviteit van maatregelen. In de metingen van 2017, 2019, 2020, 2022 en 2024 zitten ook de disruptieve coronajaren. “Inderdaad was het daardoor soms een uitdaging voor ons om de ontwikkelingen goed te duiden”, geeft Juliët van Drumpt aan. Je kunt je afvragen waarom werknemers destijds minder de auto hebben gepakt. Kwam dat door de maatregelen vanuit Groningen Bereikbaar of door corona? Het heeft altijd verschillende redenen en het is heel moeilijk om dat goed uit elkaar te kunnen trekken.” Desondanks zijn in de metingen heel duidelijke effecten en patronen te ontdekken. Panman: “De getallen zijn een bevestiging van de goede samenwerking met onze partners en het bewijs dat samenwerken loont. We hebben de positieve gevolgen van corona voor duurzame mobiliteit weten vast te houden. En bovendien, iedereen die uit de auto stapt en voor een alternatief kiest is winst.”

Bevindingen

De bevindingen uit de zes effectmetingen zijn uitgesplitst naar een aantal deelonderwerpen.

Modal split

In de modal split, de verdeling van de verplaatsingen over de verschillende vervoerswijzen als auto, fiets en ov, is een mooie ontwikkeling te zien, stelt Elin de Bie. “Het aantal verplaatsingen met de auto neemt af. In 2017 was de helft nog met de auto, in 2024 nog maar een derde. We zien dus een duidelijke verschuiving. Het aantal ritten met de e-bike neemt toe.” Panman schrijft dit deels toe aan de uitstekende fietsinfrastructuur van Groningen. “Vanuit elke richting lopen doorfietsroutes naar de stad. Het beleid op het gebied van infrastructuur, draagt dus ook zeker bij aan deze resultaten. Deze doorfietsroutes waren er namelijk al en worden daarnaast ook nu nog verder doorontwikkeld.” Daarnaast is het al sinds 2020 mogelijk om een week lang gratis een e-bike of speed pedelec uit te proberen. “Hiermee verlagen we de drempel om de fiets uit te proberen en daardoor te ondervinden of de fiets in jou specifieke geval een goed alternatief is voor de auto. Een week lang ervaren is echt wat anders dan een proefritje door de straat van de fietsenwinkel", verklaart Panman het succes. "Uit het onderzoek onder deelnemers van deze fietsactie (over de periode 2020-2024) blijkt dat 31 procent is overgestapt na de fietsactie en 42 procent dit van plan is om te doen. Hele mooie resultaten!" Elin de Bie vult aan: “Het is de bekendste actie van Groningen Bereikbaar, uit de metingen blijkt dat een derde van de respondenten de actie kent.”

Parkeren

Groningen Bereikbaar promoot het gebruik van P+R-locaties, en met succes. Door de jaren heen is het gebruik van deze locaties toegenomen en tegelijkertijd nam het parkeren op het terrein van de werkgever af. Panman: “We hebben in alle windrichtingen P+R-locaties in combinatie met hoogwaardige ov-verbindingen de stad in om het reizen via een P+R zo goed mogelijk te faciliteren. Daarnaast hebben we deze optie heel actief in onze communicatie-uitingen meegenomen. Het is ook fijn als je met de bus zo langs de files rijdt en in een paar minuten in de binnenstad staat. Verder hebben we op het gebied van ov-acties een hele goede samenwerking met het OV-bureau Groningen Drenthe, ook dat is van toegevoegde waarde.”

De Bie denkt dat ook het beleid van werkgevers zelf aan deze verschuiving heeft bijgedragen. “Die bepalen bijvoorbeeld dat werknemers die binnen een straal van 10 kilometer wonen niet meer de auto bij kantoor mogen parkeren.” Van Drumpt: “We zien ook dat het gebruik van P+R in Groningen opvallend hoog is in vergelijking met andere regio’s waar we onderzoek doen.”

Thuiswerken

Groningen Bereikbaar zet actief in op thuiswerken, iets wat door corona een enorme vlucht nam. Dat is dan ook duidelijk terug te zien in de cijfers. Voor 2019 liggen de thuiswerkcijfers laag, dan is er een piek in 2020 met daarna weer een afname. Wel is er een stabiliserende trend te zien. De Bie: “We waren natuurlijk benieuwd of thuiswerken een blijvertje zou zijn. We zien nu dat het aantal mensen dat thuis werkt gelijk blijft, maar het aantal dagen neemt af. Groningers werken wel meer thuis dan het landelijke gemiddelde, bleek uit onderzoek van het Financieel Dagblad.”

Spitsmijdingen

“Het leuke aan deze methode is dat we aan deelnemende werknemers vragen hoe ze op dit moment naar hun werk reizen én hoe ze dat een jaar geleden deden. Op die manier kunnen we goed berekenen of er spitsmijdingen zijn ontstaan.” Een deel van de spitsmijdingen is te relateren aan initiatieven van werkgevers, die bijvoorbeeld de ov-vergoeding hebben verhoogd. Een ander deel is gerelateerd aan inzet van Groningen Bereikbaar. 

De grootste werkzaamheden in en rond Groningen zijn inmiddels afgerond. Geen reden voor Groningen Bereikbaar om achterover te leunen. Ook nu en in de toekomst is het van belang om duurzaam reisgedrag te stimuleren. Met de nieuwe Registratie Werkgebonden Personenmobiliteit heeft de organisatie de wind in de rug. Deze wet verplicht middelgrote en grote werkgevers vanaf 1 juli 2024 om jaarlijks te rapporteren over de CO2-uitstoot van woon-werk- en zakelijke reizen van hun werknemers. Het doel is om duurzamer reisgedrag te stimuleren en de mobiliteitsuitstoot te verminderen. "Dat doen we door bedrijven te ondersteunen en te adviseren op dit gebied. De aanleiding wordt anders, namelijk duurzaamheid, maar onze acties zijn nog steeds van toepassing”, stelt Panman. "Daarnaast laat het onderzoek van 2024 zien dat er onder automobilisten ook nog voldoende potentie is om te kiezen voor een (duurzaam) alternatief, die willen we graag benutten." Naast duurzaam reizen blijft ook het spreiden van de spits een belangrijk aandachtspunt waar Groningen Bereikbaar de komende jaren aan zal blijven werken. Hierin speelt de samenwerking tussen publiek-privaat nog steeds een grote rol. De afronding van de werkzaamheden is hét moment om terug te kijken op de afgelopen jaren. Panman toont zich tevreden: “De aanpak van de Ring Zuid was echt de grande finale van de werkzaamheden waar we een hele communicatiestrategie voor hebben opgezet om iedereen zo goed mogelijk te informeren. Met deze strategie hebben we de Galjaard-publieksprijs, voor het beste initiatief op het gebied van publieke communicatie, gewonnen. Dat typeert ons werk en geeft aan dat samenwerken loont. Een mooie blijk van waardering voor ons allemaal!”